Những điểm doanh nghiệp cần lưu ý về thuế tối thiểu toàn cầu
Ngày 29/11/2023, Nghị quyết 107/2023/QH15 đã được Quốc hội ban hành và chính thức có hiệu lực thi hành từ 01/01/2024. Nghị quyết quy định về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Trong đó, có những điểm mà doanh nghiệp lưu ý như sau. (1) Mức thuế suất tối thiểu Trước tiên, tại Điều 6 Nghị quyết 107/2023/QH15 quy định về đối tượng nộp thuế như sau: “Đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 02 năm trong 04 năm liền kề trước năm tài chính tương đương 750 triệu euro (EUR) trở lên.” Tuy nhiên Nghị quyết 107/2023/QH15, ngoại trừ 07 đối tượng thuộc nhóm loại trừ bao gồm: - Tổ chức của chính phủ. - Tổ chức quốc tế. - Tổ chức phi lợi nhuận. - Quỹ hưu trí. - Quỹ đầu tư là công ty mẹ tối cao. - Tổ chức đầu tư bất động sản là công ty mẹ tối cao. - Tổ chức có ít nhất 85% giá trị tài sản thuộc sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các tổ chức như đã nêu trên. Theo đó, các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam nêu trên sẽ được áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Có thể thấy, việc áp dụng mức thuế suất tối thiểu này là để tránh việc các tập đoàn chuyển lợi nhuận sang các quốc gia có thuế suất thấp hơn để trốn thuế. Bởi nếu thuế suất thực tế của tập đoàn được tính trên cơ sở toàn bộ các công ty thành viên của tập đoàn tại một quốc gia có mức thuế suất thấp hơn mức 15% thì Việt Nam vẫn sẽ áp dụng thuế suất tối thiểu là 15%. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một thách thức không nhỏ đối với các công ty thành viên của các tập đoàn đa quốc gia đang có hoạt động sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam, đặc biệt là những công ty có quy mô lớn. Bởi các tập đoàn này sẽ buộc phải thích ứng với chính sách thuế mới và chuẩn bị cho các biện pháp cần thiết để tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro pháp lý. (2) Thời điểm kê khai, nộp thuế đối với doanh nghiệp nộp thuế Cụ thể, tại Điều 6 Nghị quyết 107/2023/QH15 có những quy định cụ thể về thời hạn kê khai và nộp thuế mà doanh nghiệp cần tuân thủ. Theo đó, có những điểm mà doanh nghiệp cần phải lưu ý như sau: - Thời hạn nộp tờ khai và nộp thuế: + Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa (QDMTT): Doanh nghiệp phải nộp tờ khai và nộp thuế trễ nhất là sau 12 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính. + Đối với thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR): Thời hạn nộp tờ khai và nộp thuế là trễ nhất 18 tháng đối với năm đầu tiên và trễ nhất 15 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính đối với các năm tiếp theo. - Xác định đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm: Trường hợp tập đoàn có nhiều đơn vị hợp thành tại Việt Nam, tập đoàn cần thông báo chỉ định một đơn vị để nộp thuế theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính. Nếu không thực hiện thông báo, cơ quan thuế sẽ can thiệp và chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam để nộp tờ khai và nộp thuế. (3) Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp Nghị quyết 107/2023/QH15 đề cập đến việc giảm trừ trách nhiệm cho doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển tiếp trong vòng 03 năm, bắt đầu từ ngày 01/01/2024. Quy định giảm trừ trách nhiệm được đề cập đến với điều kiện rõ ràng rằng trong giai đoạn chuyển tiếp, số thuế bổ sung theo QDMTT và IIR tại một quốc gia cho năm tài chính sẽ được coi là bằng 0 khi thỏa mãn một trong các tiêu chí như sau: - Tổng doanh thu dưới 10 triệu EURO và lợi nhuận trước thuế thu nhập dưới 01 triệu EURO hoặc lỗ tại quốc gia đó. - Thuế suất thực tế đơn giản trong quốc gia đó trong năm tài chính và tỷ lệ chuyển đổi tối thiểu là 15% cho năm 2023 và năm 2024; 16% cho năm 2025 và 17% cho năm 2026. - Lợi nhuận (hoặc lỗ) trước thuế thu nhập tại quốc gia đó bằng hoặc thấp hơn khoản giảm trừ thu nhập gắn với tài sản hữu hình và lao động theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Đồng thời, về mức xử phạt vi phạm hành chính, Nghị quyết 107/2023/QH15 cũng nêu rõ, trong giai đoạn chuyển tiếp không thực hiện xử phạt đối với hành vi vi phạm về kê khai và nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu và Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính.
Đã có Nghị quyết hướng dẫn kê khai thuế tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024
Quốc hội vừa qua đã ban hành Nghị quyết 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023 về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Theo đó, Nghị quyết hướng dẫn kê khai, nộp thuế và quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu như sau: (1) Thời hạn nộp Tờ khai thuế TNDN chậm nhất là 12 tháng sau kết thúc năm tài chính Đối với quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn, thời hạn nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính và thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung chậm nhất là 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính. (2) Thời hạn nộp Tờ thời khai tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu chậm nhất là 18 tháng sau kết thúc năm tài chính Đối với quy định về tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu, thời hạn nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính và thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung chậm nhất là 18 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính đối với năm đầu tiên tập đoàn đa quốc gia thuộc đối tượng áp dụng; thời hạn chậm nhất là 15 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính đối với các năm tiếp theo. (3) Quy định xác định đơn vị hợp thành kê khai, nộp thuế - Tập đoàn đa quốc gia có 01 đơn vị hợp thành tại Việt Nam thì đơn vị hợp thành đó thực hiện nộp tờ khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu; - Tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn 01 đơn vị hợp thành tại Việt Nam thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có văn bản thông báo chỉ định một trong những đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung của tập đoàn theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Trường hợp hết thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia không thông báo chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hết thời hạn phải thông báo, cơ quan thuế chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế; - Khi có sự kiện dẫn đến việc thay đổi đơn vị hợp thành nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày phát sinh sự kiện, tập đoàn đa quốc gia có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế. Quá thời hạn nêu trên mà tập đoàn đa quốc gia không thông báo thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có thông tin, cơ quan thuế thông báo chỉ định đơn vị hợp thành phải nộp tờ khai và nộp thuế; -Trường hợp cơ quan thuế đã thông báo chỉ định đơn vị hợp thành phải nộp tờ khai và nộp thuế theo quy định tại điểm b hoặc điểm c khoản này mà cơ quan thuế có thông tin về sự kiện dẫn đến việc thay đổi đơn vị hợp thành nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có thông tin, cơ quan thuế thông báo chỉ định đơn vị hợp thành khác phải nộp tờ khai và nộp thuế. (4) Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu được nộp vào ngân sách trung ương (5) Trung bình tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố Tỷ giá ngoại tệ để xác định ngưỡng doanh thu, thu nhập quy định tại các điều 2, 4, 5 và 6 của Nghị quyết này là trung bình tỷ giá trung tâm của tháng 12 năm liền kề trước năm phát sinh doanh thu, thu nhập được tham chiếu do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố. (6) Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp từ năm 2026 trở về trước Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp cho các năm tài chính từ ngày 31/12/2026 trở về trước nhưng không bao gồm năm tài chính kết thúc sau ngày 30/6/2028 được quy định như sau: - Trong giai đoạn chuyển tiếp, số thuế bổ sung tại một quốc gia cho năm tài chính sẽ được coi là bằng 0 (không) khi đáp ứng một trong các tiêu chí sau đây: + Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia đạt chuẩn mà tổng doanh thu dưới 10 triệu EUR và lợi nhuận trước thuế thu nhập dưới 01 triệu EUR hoặc lỗ tại quốc gia đó; + Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có thuế suất thực tế đơn giản trong quốc gia đó tối thiểu bằng 15% cho năm 2023 và năm 2024; 16% cho năm 2025 và 17% cho năm 2026; + Lợi nhuận (hoặc lỗ) trước thuế thu nhập của tập đoàn đa quốc gia tại quốc gia đó bằng hoặc thấp hơn khoản giảm trừ thu nhập gắn với tài sản hữu hình và lao động được tính theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu đối với các đơn vị hợp thành cư trú tại quốc gia đó theo Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia; - Trong giai đoạn chuyển tiếp, không xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với hành vi vi phạm về khai và nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu và Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính. (7) Đơn vị hợp thành được lựa chọn sử dụng phương pháp tính toán đơn giản Đơn vị hợp thành được lựa chọn sử dụng phương pháp tính toán đơn giản để xác định việc đáp ứng các tiêu chí giảm trừ trách nhiệm đối với lợi nhuận tính thuế bổ sung, doanh thu và thu nhập bình quân, thuế suất thực tế. (8) Số thuế TNDN được bù trừ khi xác định tại Việt Nam tương ứng với phần thu nhập đầu tư ở nước ngoài Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung đã nộp theo quy định tại Nghị quyết này được bù trừ khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tại Việt Nam tương ứng đối với phần thu nhập nhận được do đầu tư ở nước ngoài. (9) Căn cứ pháp lý để thực hiện quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu Căn cứ quy định tại Điều này, Luật Quản lý thuế 2019 và các quy định của pháp luật có liên quan, Chính phủ quy định các nội dung về quản lý thuế đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Xem chi tiết Nghị quyết 107/2023/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/01/2024
Thuế tối thiểu toàn cầu vì sao doanh nghiệp phải biết?
Thời gian qua, các nội dung thảo luận liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đã trở thành chủ đề nóng của các diễn đàn kinh doanh tại Việt Nam. Không những các diễn đàn doanh nghiệp trong và ngoài nước đang quan tâm đến vấn đề này mà Chính phủ hiện nay cũng đang chạy đua với thời gian để bắt kịp xu hướng toàn cầu về loại thuế này. Một trong những điều quan trong mà doanh nghiệp phải biết đó chính là đối tượng và cách thức thu thuế trong việc đầu tư ra nước ngoài. Từ vấn đề vi mô đến vĩ mô để vẫn thu hút được nhà đầu tư khi triển khai sắc thuế này thì định hướng của Chính phủ sẽ ra sao? 1. Thuế tối thiểu toàn cầu là gì? Thuế tối thiểu toàn cầu là một loại thuế đã được nghiên cứu từ lâu, tuy nhiên gần đây khi tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động thì loại thuế này đã được đẩy mạnh triển khai đi vào thị trường kinh tế toàn cầu. Để hiểu rõ hơn về loại thuế này, thì trước tiên đây là loại thuế đánh vào các doanh nghiệp lớn, công ty đa quốc gia có doanh thu lớn nhưng lại đầu tư vào các nước có mức thuế suất thấp nhằm trốn thuế và có nguy hại về cạnh tranh không lành mạnh. Thì để ngăn chặn việc này mà không làm mất đi tính cạnh tranh toàn cầu thì các nước trên thế giới đã thống nhất đưa thuế tối thiểu toàn cầu vào các doanh nghiệp đầu tư lớn bằng cách đặt ra giới hạn về đóng thuế tại nước sở tại cũng như chính quốc. Qua đó, tạo sự công bằng và tránh tình trạng trốn thuế. 2. Nguyên nhân xuất phát từ đâu? Vào cuối năm ngoái, cụ thể là ngày 15/12/2022 Liên minh Châu u (EU) đã thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu 15%. Gần đây nhất, ngày 23/12/2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024. Theo dự đoán của Chính phủ cùng các chuyên gia trong lĩnh vực cho rằng quy định này của Hàn Quốc sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư của các doanh nghiệp Hàn Quốc tại các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Không những Hàn Quốc nếu chậm trễ trong việc triển khai các chính sách, đạo luật phù hợp với loại thuế này thì có thể Việt Nam sẽ chịu rất nhiều tổn thất về đầu tư FDI và lạc nhịp so với sự thay đổi của nền kinh tế thế giới. Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một nội dung chính trong chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (BEPS) do OECD khởi xướng và hiện nay đã được hơn 140 quốc gia đồng thuận. 3. Đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu là ai? Theo như thông tin ban đầu có được thì các quốc gia đã thống nhất với nhau rằng thuế tối thiểu toàn cầu là mức thuế sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp đa quốc gia có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu euro và có mức lợi nhuận trên 10% sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Điều này có nghĩa, khi các công ty này đi đầu tư ở nước ngoài mà nộp thuế thu nhập tại nước đầu tư dưới mức 15% thì sẽ phải nộp phần chênh lệch tại nước nơi họ có trụ sở chính. Còn đối với các doanh nghiệp mà có dưới 750 triệu euro thì sẽ không phải là đối tượng của sắc thuế này, điều này nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tham gia đầu tư tại nước ngoài phát triển ổn định hơn. Theo đó, các doanh nghiệp đa quốc gia được hưởng lợi từ các ưu đãi thuế với mức thuế suất thấp hơn mức tối thiểu 15% sẽ phải thanh toán chênh lệch cho quốc gia sở tại. Do đó, khi quy tắc này được thực thi trên phạm vi toàn cầu, việc đặt thuế suất có hiệu lực dưới ngưỡng 15% sẽ có ảnh hưởng đến các quyết định đặt địa điểm kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời giảm khả năng thu thuế. 4. Ưu điểm và nhược điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Việc thuế tối thiểu toàn cầu ra đời cũng là một điều tất yếu và các nước trên thế giới cần phải xác định rõ cũng như nghiên cứu điều tiết các quy định pháp luật của nước mình để điều chỉnh theo quy luật, trong đó phải hiểu được ưu điểm và nhược điểm của sắc thuế này mà đưa ra phương án phù hợp. 4.1 Ưu điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Để nói về mặt ưu điểm của loại thuế này khi ra đời với sứ mệnh lớn và có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu. Trước hết là những quốc gia được đặt trụ sở. Xét về mục tiêu phát triển kinh tế toàn cầu và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các quốc gia, Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một cải cách thuế tiến bộ, nhằm hạn chế thực trạng nhiều công ty lớn lập kế hoạch giảm thiểu thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế, hay hoạt động kinh doanh qua nền tảng số xuyên quốc gia mà không hiện diện vật lý. Qua đó, Việt Nam có thể kiểm soát các doanh nghiệp trong nước đầu tư ra nước ngoài một cách an toàn hơn và tránh bị thất thu về thuế khi những doanh nghiệp này trốn thuế tại các nước không truy thu thuế. 4.2 Nhược điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Dù mang đến nhiều lợi ích là vậy, nhưng sắc thuế này mang đến nhiều lợi ích cho các quốc gia phát triển, còn đối với những quốc gia đang phát triển một khi Quy tắc này được các nước áp dụng thì có thể làm giảm tính hấp dẫn, cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài. Đặc biệt tại Việt Nam, ưu đãi thuế hiện là một công cụ để hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, các nhà đầu tư sẽ phải nộp bổ sung phần thuế chênh lệch về chính quốc, khiến các biện pháp ưu đãi thuế không còn mang lại nhiều tác dụng. Có thể nói, việc thực thi thuế tối thiểu toàn cầu sẽ đặt ra nhiều thách thức đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam. Qua đó, bắt buộc Việt Nam phải nhanh chóng triển khai các dự án, đạo luật để doanh nghiệp trong nước và ngoài nước đầu tư tại Việt Nam được ổn định mà vẫn thu hút. 5. Định hướng của Chính phủ và các giải pháp sắp tới Hiện nay, các quốc gia trên thế giới đang rất tích cực, chủ động trước vấn đề này, thậm chí đã có những hành động cụ thể. Những nước đi đầu tư như EU, Hàn Quốc, Anh, Nhật Bản… đều đã thông qua hoặc đang ráo riết sửa đổi các quy định liên quan để áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu nhằm thu thuế bổ sung từ năm 2024. Ngược lại, những nước tiếp nhận đầu tư như Thái Lan, Malaysia, Indonesia… cũng đều đã có các động thái quyết liệt để tìm giải pháp nhằm ứng phó, giữ chân nhà đầu tư trước ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu. Một trong các giải pháp tối ưu mà các nước đang nghiên cứu áp dụng là cơ chế QDMT. Đây là cơ chế thuế suất tối thiểu nội địa nhằm ngăn chặn việc các quốc gia khác giành quyền đánh thuế và OECD cũng đang tích cực khuyến nghị áp dụng cơ chế này. Cụ thể, khi áp dụng cơ chế QDMT, các nước có thể bảo vệ quyền đánh thuế của mình bằng cách thực hiện việc thu thuế bổ sung bằng chệnh lệch giữa mức thuế tối thiểu nội địa với mức thuế ưu đãi dành cho các công ty con của các tập đoàn đa quốc gia trước khi số thuế này bị nộp về cho chính phủ nơi công ty mẹ đặt trụ sở do thuộc đối tượng áp dụng Thuế suất tối thiểu toàn cầu. Nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đã đề xuất Chính phủ Việt Nam nghiên cứu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu đến quyền lợi của các doanh nghiệp nằm trong diện cải cách thuế này. Ngày 4/8/2022, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD. Hiện nay, Tổ công tác đang được kiện toàn nhân sự để nhanh chóng xây dựng khung pháp lý nội luật về thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, để đảm bảo các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam được thực thi hiệu quả. Các chuyên gia quốc tế cũng cho rằng Việt Nam có thể xem xét nhiều cách khác nhau để thu hút đầu tư nước ngoài và khuyến khích các nhà đầu tư hiện tại như hoàn thiện hệ thống pháp luật nội địa, hiện đại hóa việc quản lý thuế, nâng cao hiệu quả của các chính sách thuế và đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ đầu tư, nhất là các biện pháp hỗ trợ sau thuế theo xu thế chung và phù hợp với các cam kết quốc tế.
Những điểm doanh nghiệp cần lưu ý về thuế tối thiểu toàn cầu
Ngày 29/11/2023, Nghị quyết 107/2023/QH15 đã được Quốc hội ban hành và chính thức có hiệu lực thi hành từ 01/01/2024. Nghị quyết quy định về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Trong đó, có những điểm mà doanh nghiệp lưu ý như sau. (1) Mức thuế suất tối thiểu Trước tiên, tại Điều 6 Nghị quyết 107/2023/QH15 quy định về đối tượng nộp thuế như sau: “Đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 02 năm trong 04 năm liền kề trước năm tài chính tương đương 750 triệu euro (EUR) trở lên.” Tuy nhiên Nghị quyết 107/2023/QH15, ngoại trừ 07 đối tượng thuộc nhóm loại trừ bao gồm: - Tổ chức của chính phủ. - Tổ chức quốc tế. - Tổ chức phi lợi nhuận. - Quỹ hưu trí. - Quỹ đầu tư là công ty mẹ tối cao. - Tổ chức đầu tư bất động sản là công ty mẹ tối cao. - Tổ chức có ít nhất 85% giá trị tài sản thuộc sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các tổ chức như đã nêu trên. Theo đó, các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam nêu trên sẽ được áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Có thể thấy, việc áp dụng mức thuế suất tối thiểu này là để tránh việc các tập đoàn chuyển lợi nhuận sang các quốc gia có thuế suất thấp hơn để trốn thuế. Bởi nếu thuế suất thực tế của tập đoàn được tính trên cơ sở toàn bộ các công ty thành viên của tập đoàn tại một quốc gia có mức thuế suất thấp hơn mức 15% thì Việt Nam vẫn sẽ áp dụng thuế suất tối thiểu là 15%. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một thách thức không nhỏ đối với các công ty thành viên của các tập đoàn đa quốc gia đang có hoạt động sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam, đặc biệt là những công ty có quy mô lớn. Bởi các tập đoàn này sẽ buộc phải thích ứng với chính sách thuế mới và chuẩn bị cho các biện pháp cần thiết để tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro pháp lý. (2) Thời điểm kê khai, nộp thuế đối với doanh nghiệp nộp thuế Cụ thể, tại Điều 6 Nghị quyết 107/2023/QH15 có những quy định cụ thể về thời hạn kê khai và nộp thuế mà doanh nghiệp cần tuân thủ. Theo đó, có những điểm mà doanh nghiệp cần phải lưu ý như sau: - Thời hạn nộp tờ khai và nộp thuế: + Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa (QDMTT): Doanh nghiệp phải nộp tờ khai và nộp thuế trễ nhất là sau 12 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính. + Đối với thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR): Thời hạn nộp tờ khai và nộp thuế là trễ nhất 18 tháng đối với năm đầu tiên và trễ nhất 15 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính đối với các năm tiếp theo. - Xác định đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm: Trường hợp tập đoàn có nhiều đơn vị hợp thành tại Việt Nam, tập đoàn cần thông báo chỉ định một đơn vị để nộp thuế theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính. Nếu không thực hiện thông báo, cơ quan thuế sẽ can thiệp và chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam để nộp tờ khai và nộp thuế. (3) Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp Nghị quyết 107/2023/QH15 đề cập đến việc giảm trừ trách nhiệm cho doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển tiếp trong vòng 03 năm, bắt đầu từ ngày 01/01/2024. Quy định giảm trừ trách nhiệm được đề cập đến với điều kiện rõ ràng rằng trong giai đoạn chuyển tiếp, số thuế bổ sung theo QDMTT và IIR tại một quốc gia cho năm tài chính sẽ được coi là bằng 0 khi thỏa mãn một trong các tiêu chí như sau: - Tổng doanh thu dưới 10 triệu EURO và lợi nhuận trước thuế thu nhập dưới 01 triệu EURO hoặc lỗ tại quốc gia đó. - Thuế suất thực tế đơn giản trong quốc gia đó trong năm tài chính và tỷ lệ chuyển đổi tối thiểu là 15% cho năm 2023 và năm 2024; 16% cho năm 2025 và 17% cho năm 2026. - Lợi nhuận (hoặc lỗ) trước thuế thu nhập tại quốc gia đó bằng hoặc thấp hơn khoản giảm trừ thu nhập gắn với tài sản hữu hình và lao động theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Đồng thời, về mức xử phạt vi phạm hành chính, Nghị quyết 107/2023/QH15 cũng nêu rõ, trong giai đoạn chuyển tiếp không thực hiện xử phạt đối với hành vi vi phạm về kê khai và nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu và Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính.
Đã có Nghị quyết hướng dẫn kê khai thuế tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024
Quốc hội vừa qua đã ban hành Nghị quyết 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023 về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Theo đó, Nghị quyết hướng dẫn kê khai, nộp thuế và quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu như sau: (1) Thời hạn nộp Tờ khai thuế TNDN chậm nhất là 12 tháng sau kết thúc năm tài chính Đối với quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn, thời hạn nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính và thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung chậm nhất là 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính. (2) Thời hạn nộp Tờ thời khai tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu chậm nhất là 18 tháng sau kết thúc năm tài chính Đối với quy định về tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu, thời hạn nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính và thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung chậm nhất là 18 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính đối với năm đầu tiên tập đoàn đa quốc gia thuộc đối tượng áp dụng; thời hạn chậm nhất là 15 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính đối với các năm tiếp theo. (3) Quy định xác định đơn vị hợp thành kê khai, nộp thuế - Tập đoàn đa quốc gia có 01 đơn vị hợp thành tại Việt Nam thì đơn vị hợp thành đó thực hiện nộp tờ khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu; - Tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn 01 đơn vị hợp thành tại Việt Nam thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có văn bản thông báo chỉ định một trong những đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung của tập đoàn theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Trường hợp hết thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia không thông báo chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hết thời hạn phải thông báo, cơ quan thuế chỉ định đơn vị hợp thành tại Việt Nam nộp tờ khai và nộp thuế; - Khi có sự kiện dẫn đến việc thay đổi đơn vị hợp thành nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày phát sinh sự kiện, tập đoàn đa quốc gia có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế. Quá thời hạn nêu trên mà tập đoàn đa quốc gia không thông báo thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có thông tin, cơ quan thuế thông báo chỉ định đơn vị hợp thành phải nộp tờ khai và nộp thuế; -Trường hợp cơ quan thuế đã thông báo chỉ định đơn vị hợp thành phải nộp tờ khai và nộp thuế theo quy định tại điểm b hoặc điểm c khoản này mà cơ quan thuế có thông tin về sự kiện dẫn đến việc thay đổi đơn vị hợp thành nộp tờ khai và nộp thuế thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có thông tin, cơ quan thuế thông báo chỉ định đơn vị hợp thành khác phải nộp tờ khai và nộp thuế. (4) Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu được nộp vào ngân sách trung ương (5) Trung bình tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố Tỷ giá ngoại tệ để xác định ngưỡng doanh thu, thu nhập quy định tại các điều 2, 4, 5 và 6 của Nghị quyết này là trung bình tỷ giá trung tâm của tháng 12 năm liền kề trước năm phát sinh doanh thu, thu nhập được tham chiếu do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố. (6) Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp từ năm 2026 trở về trước Giảm trừ trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp cho các năm tài chính từ ngày 31/12/2026 trở về trước nhưng không bao gồm năm tài chính kết thúc sau ngày 30/6/2028 được quy định như sau: - Trong giai đoạn chuyển tiếp, số thuế bổ sung tại một quốc gia cho năm tài chính sẽ được coi là bằng 0 (không) khi đáp ứng một trong các tiêu chí sau đây: + Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia đạt chuẩn mà tổng doanh thu dưới 10 triệu EUR và lợi nhuận trước thuế thu nhập dưới 01 triệu EUR hoặc lỗ tại quốc gia đó; + Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có thuế suất thực tế đơn giản trong quốc gia đó tối thiểu bằng 15% cho năm 2023 và năm 2024; 16% cho năm 2025 và 17% cho năm 2026; + Lợi nhuận (hoặc lỗ) trước thuế thu nhập của tập đoàn đa quốc gia tại quốc gia đó bằng hoặc thấp hơn khoản giảm trừ thu nhập gắn với tài sản hữu hình và lao động được tính theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu đối với các đơn vị hợp thành cư trú tại quốc gia đó theo Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia; - Trong giai đoạn chuyển tiếp, không xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với hành vi vi phạm về khai và nộp Tờ khai thông tin theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu và Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo Bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mực kế toán tài chính. (7) Đơn vị hợp thành được lựa chọn sử dụng phương pháp tính toán đơn giản Đơn vị hợp thành được lựa chọn sử dụng phương pháp tính toán đơn giản để xác định việc đáp ứng các tiêu chí giảm trừ trách nhiệm đối với lợi nhuận tính thuế bổ sung, doanh thu và thu nhập bình quân, thuế suất thực tế. (8) Số thuế TNDN được bù trừ khi xác định tại Việt Nam tương ứng với phần thu nhập đầu tư ở nước ngoài Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung đã nộp theo quy định tại Nghị quyết này được bù trừ khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tại Việt Nam tương ứng đối với phần thu nhập nhận được do đầu tư ở nước ngoài. (9) Căn cứ pháp lý để thực hiện quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu Căn cứ quy định tại Điều này, Luật Quản lý thuế 2019 và các quy định của pháp luật có liên quan, Chính phủ quy định các nội dung về quản lý thuế đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Xem chi tiết Nghị quyết 107/2023/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/01/2024
Thuế tối thiểu toàn cầu vì sao doanh nghiệp phải biết?
Thời gian qua, các nội dung thảo luận liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đã trở thành chủ đề nóng của các diễn đàn kinh doanh tại Việt Nam. Không những các diễn đàn doanh nghiệp trong và ngoài nước đang quan tâm đến vấn đề này mà Chính phủ hiện nay cũng đang chạy đua với thời gian để bắt kịp xu hướng toàn cầu về loại thuế này. Một trong những điều quan trong mà doanh nghiệp phải biết đó chính là đối tượng và cách thức thu thuế trong việc đầu tư ra nước ngoài. Từ vấn đề vi mô đến vĩ mô để vẫn thu hút được nhà đầu tư khi triển khai sắc thuế này thì định hướng của Chính phủ sẽ ra sao? 1. Thuế tối thiểu toàn cầu là gì? Thuế tối thiểu toàn cầu là một loại thuế đã được nghiên cứu từ lâu, tuy nhiên gần đây khi tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động thì loại thuế này đã được đẩy mạnh triển khai đi vào thị trường kinh tế toàn cầu. Để hiểu rõ hơn về loại thuế này, thì trước tiên đây là loại thuế đánh vào các doanh nghiệp lớn, công ty đa quốc gia có doanh thu lớn nhưng lại đầu tư vào các nước có mức thuế suất thấp nhằm trốn thuế và có nguy hại về cạnh tranh không lành mạnh. Thì để ngăn chặn việc này mà không làm mất đi tính cạnh tranh toàn cầu thì các nước trên thế giới đã thống nhất đưa thuế tối thiểu toàn cầu vào các doanh nghiệp đầu tư lớn bằng cách đặt ra giới hạn về đóng thuế tại nước sở tại cũng như chính quốc. Qua đó, tạo sự công bằng và tránh tình trạng trốn thuế. 2. Nguyên nhân xuất phát từ đâu? Vào cuối năm ngoái, cụ thể là ngày 15/12/2022 Liên minh Châu u (EU) đã thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu 15%. Gần đây nhất, ngày 23/12/2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024. Theo dự đoán của Chính phủ cùng các chuyên gia trong lĩnh vực cho rằng quy định này của Hàn Quốc sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư của các doanh nghiệp Hàn Quốc tại các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Không những Hàn Quốc nếu chậm trễ trong việc triển khai các chính sách, đạo luật phù hợp với loại thuế này thì có thể Việt Nam sẽ chịu rất nhiều tổn thất về đầu tư FDI và lạc nhịp so với sự thay đổi của nền kinh tế thế giới. Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một nội dung chính trong chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (BEPS) do OECD khởi xướng và hiện nay đã được hơn 140 quốc gia đồng thuận. 3. Đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu là ai? Theo như thông tin ban đầu có được thì các quốc gia đã thống nhất với nhau rằng thuế tối thiểu toàn cầu là mức thuế sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp đa quốc gia có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu euro và có mức lợi nhuận trên 10% sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Điều này có nghĩa, khi các công ty này đi đầu tư ở nước ngoài mà nộp thuế thu nhập tại nước đầu tư dưới mức 15% thì sẽ phải nộp phần chênh lệch tại nước nơi họ có trụ sở chính. Còn đối với các doanh nghiệp mà có dưới 750 triệu euro thì sẽ không phải là đối tượng của sắc thuế này, điều này nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tham gia đầu tư tại nước ngoài phát triển ổn định hơn. Theo đó, các doanh nghiệp đa quốc gia được hưởng lợi từ các ưu đãi thuế với mức thuế suất thấp hơn mức tối thiểu 15% sẽ phải thanh toán chênh lệch cho quốc gia sở tại. Do đó, khi quy tắc này được thực thi trên phạm vi toàn cầu, việc đặt thuế suất có hiệu lực dưới ngưỡng 15% sẽ có ảnh hưởng đến các quyết định đặt địa điểm kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời giảm khả năng thu thuế. 4. Ưu điểm và nhược điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Việc thuế tối thiểu toàn cầu ra đời cũng là một điều tất yếu và các nước trên thế giới cần phải xác định rõ cũng như nghiên cứu điều tiết các quy định pháp luật của nước mình để điều chỉnh theo quy luật, trong đó phải hiểu được ưu điểm và nhược điểm của sắc thuế này mà đưa ra phương án phù hợp. 4.1 Ưu điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Để nói về mặt ưu điểm của loại thuế này khi ra đời với sứ mệnh lớn và có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu. Trước hết là những quốc gia được đặt trụ sở. Xét về mục tiêu phát triển kinh tế toàn cầu và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các quốc gia, Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một cải cách thuế tiến bộ, nhằm hạn chế thực trạng nhiều công ty lớn lập kế hoạch giảm thiểu thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế, hay hoạt động kinh doanh qua nền tảng số xuyên quốc gia mà không hiện diện vật lý. Qua đó, Việt Nam có thể kiểm soát các doanh nghiệp trong nước đầu tư ra nước ngoài một cách an toàn hơn và tránh bị thất thu về thuế khi những doanh nghiệp này trốn thuế tại các nước không truy thu thuế. 4.2 Nhược điểm của thuế tối thiểu toàn cầu Dù mang đến nhiều lợi ích là vậy, nhưng sắc thuế này mang đến nhiều lợi ích cho các quốc gia phát triển, còn đối với những quốc gia đang phát triển một khi Quy tắc này được các nước áp dụng thì có thể làm giảm tính hấp dẫn, cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài. Đặc biệt tại Việt Nam, ưu đãi thuế hiện là một công cụ để hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, các nhà đầu tư sẽ phải nộp bổ sung phần thuế chênh lệch về chính quốc, khiến các biện pháp ưu đãi thuế không còn mang lại nhiều tác dụng. Có thể nói, việc thực thi thuế tối thiểu toàn cầu sẽ đặt ra nhiều thách thức đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam. Qua đó, bắt buộc Việt Nam phải nhanh chóng triển khai các dự án, đạo luật để doanh nghiệp trong nước và ngoài nước đầu tư tại Việt Nam được ổn định mà vẫn thu hút. 5. Định hướng của Chính phủ và các giải pháp sắp tới Hiện nay, các quốc gia trên thế giới đang rất tích cực, chủ động trước vấn đề này, thậm chí đã có những hành động cụ thể. Những nước đi đầu tư như EU, Hàn Quốc, Anh, Nhật Bản… đều đã thông qua hoặc đang ráo riết sửa đổi các quy định liên quan để áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu nhằm thu thuế bổ sung từ năm 2024. Ngược lại, những nước tiếp nhận đầu tư như Thái Lan, Malaysia, Indonesia… cũng đều đã có các động thái quyết liệt để tìm giải pháp nhằm ứng phó, giữ chân nhà đầu tư trước ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu. Một trong các giải pháp tối ưu mà các nước đang nghiên cứu áp dụng là cơ chế QDMT. Đây là cơ chế thuế suất tối thiểu nội địa nhằm ngăn chặn việc các quốc gia khác giành quyền đánh thuế và OECD cũng đang tích cực khuyến nghị áp dụng cơ chế này. Cụ thể, khi áp dụng cơ chế QDMT, các nước có thể bảo vệ quyền đánh thuế của mình bằng cách thực hiện việc thu thuế bổ sung bằng chệnh lệch giữa mức thuế tối thiểu nội địa với mức thuế ưu đãi dành cho các công ty con của các tập đoàn đa quốc gia trước khi số thuế này bị nộp về cho chính phủ nơi công ty mẹ đặt trụ sở do thuộc đối tượng áp dụng Thuế suất tối thiểu toàn cầu. Nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đã đề xuất Chính phủ Việt Nam nghiên cứu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu đến quyền lợi của các doanh nghiệp nằm trong diện cải cách thuế này. Ngày 4/8/2022, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD. Hiện nay, Tổ công tác đang được kiện toàn nhân sự để nhanh chóng xây dựng khung pháp lý nội luật về thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, để đảm bảo các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam được thực thi hiệu quả. Các chuyên gia quốc tế cũng cho rằng Việt Nam có thể xem xét nhiều cách khác nhau để thu hút đầu tư nước ngoài và khuyến khích các nhà đầu tư hiện tại như hoàn thiện hệ thống pháp luật nội địa, hiện đại hóa việc quản lý thuế, nâng cao hiệu quả của các chính sách thuế và đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ đầu tư, nhất là các biện pháp hỗ trợ sau thuế theo xu thế chung và phù hợp với các cam kết quốc tế.
